15% meer mensen met een fysieke of mentale beperking aan de slag op reguliere arbeidsmarkt op één jaar tijd

Nooit waren er meer mensen met een fysieke of mentale beperking actief op de reguliere arbeidsmarkt dan nu. Eind 2023 was 1 op de 369 werknemers, of 0,27%, iemand met een beperking in de Belgische ondernemingen (maatwerkbedrijven uitgezonderd). In 2022 was dat nog 0,24%. Dat is een stijging van bijna 15% op één jaar tijd

Figuur 1: Percentage werknemers met een fysieke of mentale beperking, evolutie sinds 2018

Georgia Venetakis heeft een visuele beperking en begeleidt als hr-experte bij Acerta Consult bedrijven op het vlak van rekrutering: “De logica van een aanhoudende arbeidskrapte is dat bedrijven de arbeidsmarkt nog meer met een inclusief vizier benaderen. Willen we als samenleving de beoogde 80% tewerkstellingsgraad halen, dan zullen we niemand mogen uitsluiten. Ondernemingen kunnen het zich dus simpelweg niet meer permitteren om talent onontgonnen te laten. Een beperking staat een vlotte integratie op de werkvloer overigens helemaal niet in de weg. Werkgevers kunnen met enkele eenvoudige ingrepen mensen met een fysieke beperking dezelfde taken laten uitvoeren als mensen zonder beperking. Er zijn bovendien verschillende steunmechanismen waar ondernemingen beroep op kunnen doen als ze iemand met een beperking in dienst nemen. De meest recente cijfers geven dan ook een positieve evolutie aan wat betreft de tewerkstellingskansen van mensen met een beperking. Het is die evolutie die we moeten aanhouden en liefst nog versnellen”. 

Opmerkelijk zijn ook de regionale verschillen op vlak van tewerkstelling van mensen met een beperking. In Wallonië heeft 0,38% van de werknemers een beperking, een lichte daling ten opzichte van vorig jaar (-3,16%). In Brusselse bedrijven heeft 0,51% van de werknemers een beperking. Dat is een stijging van maar liefst 45,96% op één jaar tijd. De Waalse en Brusselse bedrijven stellen procentueel duidelijk meer mensen met een beperking te werk dan de ondernemingen in Vlaanderen. Daar ligt het percentage op 0,20%, wat ook een stijging is van 8,65% in vergelijking met vorig jaar.

Figuur 2: Percentage werknemers met een fysieke of mentale beperking, per regio, 2021, 2022, 2023 en evolutie 2023 vs. 2022

Niet alleen zijn er grote regionale verschillen, ook per sector lopen de cijfers uiteen. De sectoren die opvallend meer mensen met een beperking in dienst hebben,  zijn de chemie, farma en energiesector. Daar heeft in 2023 0,68% een beperking. De chemie, farma en energie zijn ook de sterkste stijgers ten opzichte van vorig jaar (+781%). Ook de horeca (0,31%) doet beter dan het nationale gemiddelde. In de diensten- & financiële sector is de verhouding nagenoeg een afspiegeling van het gemiddelde – 0,28% –, maar in die sector lijkt de tewerkstelling van mensen met een beperking wel te stagneren. De metaal- en maakindustrie is er afgelopen jaar op dit vlak van diversiteit wel duidelijk op vooruitgegaan: +26,66% meer mensen met een beperking. De social profit, de bouw en logistiek & transport blijven onder het gemiddelde. En het moeilijkst ligt de tewerkstelling van mensen met een beperking in de groot- & kleinhandel (0,18%).

Figuur 3: Percentage werknemers met een fysieke of mentale beperking, per sector, 2021, 2022, 2023 en evolutie 2023 vs. 2022

Georgia Venetakis: ”In sommige sectoren kunnen de uitdagingen om iemand met een fysieke of mentale beperking tewerk te stellen groter zijn dan in andere. Maar tegelijkertijd merken we dat er in sommige sectoren bij werkgevers nog veel onwetendheid is over hoe ze mensen met een beperking toch vlot kunnen verwelkomen. Nu vallen die mensen tijdens het sollicitatieproces vaak af, omdat de werkgever denkt dat de financiële inspanningen te groot zijn. In de praktijk is dat vaak niet het geval. En voor erg grote specifieke investeringen bestaan er bovendien subsidies waardoor de meerkost voor het bedrijf wegvalt.”

Ook opvallend, kleine(re) bedrijven stellen in verhouding meer mensen met een beperking te werk dan grotere. In 2023 noteren bedrijven met minder dan 20 werknemers procentueel beduidend meer mensen met een beperking te werk dan de grote ondernemingen. Het hoogste percentage noteren we wel in de grotere kmo’s, met 50 tot 100 werknemers. 0,6% heeft er een beperking.

Figuur 4: Percentage werknemers met een fysieke of mentale beperking volgens grootte werkgever, 2021, 2022, 2023 en evolutie 2023 vs. 2022

Georgia Venetakis: “In kleinere organisaties wordt er iets persoonlijker met en onder medewerkers omgegaan, wat persoonlijke begeleiding voor mensen met een beperking ten goede komt. En misschien zijn de functies er niet altijd even strak afgelijnd en kunnen de rollen ook wat makkelijker anders verdeeld worden als dat nodig zou zijn. Mensen met een beperking integreren op de werkvloer zou eigenlijk een vanzelfsprekendheid moeten zijn. Daar mag gerust nog meer openheid over bestaan. Subsidies voor eventuele aanpassingen helpen uiteraard, maar eigenlijk gaat het om een mentaliteitswijziging, bij zowel werkgevers als werknemers. We moeten mikken op het tewerkstellen van talent, iemands beperking mag geen beletsel zijn om dat talent in te zetten.”

Over het onderzoek

De verzamelde, geanonimiseerde gegevens zijn gebaseerd op de werkelijke gegevens van een set van 260.000 werknemers in dienst bij meer dan 40.000 werkgevers uit de private sector, waartoe zowel kmo’s als grote ondernemingen behoren, maatwerkbedrijven uitgesloten. De analyse brengt de (evolutie van de) tewerkstelling van mensen met een fysieke of mentale beperking in kaart op basis van metingen op 31 december 2018 tot en met 2023 en heeft betrekking op contracten van bepaalde en onbepaalde duur. Gezien de mix van sectoren, regio’s, geslacht, leeftijd, enz. kunnen we stellen dat de bestudeerde dataset representatief is voor de Belgische arbeidsmarkt. 

De analyse is gebaseerd op een dataset van medewerkers die, omwille van een mentale of fysieke beperking, door de FOD Financiën, een vermindering krijgen van de bedrijfsvoorheffing.

Over het onderzoek

De verzamelde, geanonimiseerde gegevens zijn gebaseerd op de werkelijke gegevens van een set van 260.000 werknemers in dienst bij meer dan 40.000 werkgevers uit de private sector, waartoe zowel kmo’s als grote ondernemingen behoren, maatwerkbedrijven uitgesloten. De analyse brengt de (evolutie van de) tewerkstelling van mensen met een fysieke of mentale beperking in kaart op basis van metingen op 31 december 2018 tot en met 2023 en heeft betrekking op contracten van bepaalde en onbepaalde duur. Gezien de mix van sectoren, regio’s, geslacht, leeftijd, enz. kunnen we stellen dat de bestudeerde dataset representatief is voor de Belgische arbeidsmarkt. 

De analyse is gebaseerd op een dataset van medewerkers die, omwille van een mentale of fysieke beperking, door de FOD Financiën, een vermindering krijgen van de bedrijfsvoorheffing.