Arbeidskrapte: slechts 4% van oudere werknemers verlaat de arbeidsmarkt via SWT

SWT, het Stelsel van werkloosheid met bedrijfstoeslag (het vroegere brugpensioen), is een regime waardoor oudere werknemers na ontslag een werkloosheidsuitkering en een bedrijfstoeslag ontvangen. Voor SWT gelden strikte voorwaarden, maar het systeem wordt onder andere gezien de arbeidskrapte regelmatig in vraag gesteld. In het federaal regeerakkoord is nu bepaald dat werknemers sinds 31 januari 2025 niet meer kunnen instappen in SWT. Wel zullen er nog uitzonderingen mogelijk zijn, zoals bv. omwille van medische redenen.

4% verlaat de arbeidsmarkt via SWT

Hoe vaak wordt SWT de laatste jaren toegepast? Volgens de cijfers van Acerta Consult, dat zich kan beroepen op de reële data van ongeveer 574.000 werknemers bij meer dan 44.000 privébedrijven, verliet in 2024 4,02% van werknemers ouder dan 58 jaar de arbeidsmarkt via SWT. Het hoogste percentage de laatste vier jaar was 5,08%. We zien wel dat het vooral arbeiders zijn die in SWT uitstromen; in 2024 bijvoorbeeld was 87% van alle SWT’ers een arbeider. SWT wordt het vaakst toegepast in de metaal- en maakindustrie, de voeding en de bouw.

Figuur 1: Percentage SWT bij werknemers vanaf 58 jaar die met pensioen gingen – 2021 tot 2024, algemeen, spreiding arbeiders/bedienden, en algemeen per sector

Ellen Van Grunderbeek, arbeidsmarktexperte van het kenniscentrum van Acerta Consult: “Voor sommige beroepen en in sommige sectoren merken we dat werknemers minder lang op de arbeidsmarkt blijven. Dat verschil treft vooral arbeiders. Dat verschil zien we ook als we de SWT-cijfers bekijken voor de sectoren apart. In wat we ‘arbeiderssectoren’ zouden kunnen noemen, ligt het percentage SWT merkelijk hoger, bv. in de bouw en de metaalsector. Dat zijn dan ook typisch sectoren waar beroepen vaker als ‘zwaar’ worden erkend en werknemers zich op jonge(re) leeftijd reeds op de arbeidsmarkt begeven. Nu het SWT-stelsel aangepast wordt, zal de impact daar dus groter zijn.”

Verder bedroeg het aandeel arbeiders binnen de SWT-groep in het Vlaams Gewest het afgelopen jaar 88%, in Wallonië 57%, en in Brussel 89%. Deze verschillen kunnen worden verklaard door de sectorale samenstelling van de arbeidsmarkt en regionale arbeidsmarktbeleid.

SWT in het regeerakkoord

Om in aanmerking te komen voor SWT moet een ontslagen werknemer sowieso voldoen aan voorwaarden qua leeftijd en loopbaan, maar die kunnen wel verschillen. De voorwaarden voor het algemene stelsel van SWT zijn: 62 jaar zijn en een loopbaan van 40 jaar hebben. Daarnaast zijn er ook bijzondere stelsels – zoals zwaar beroep, medische reden, organisatie in moeilijkheden of herstructurering – waarvoor aangepaste leeftijds- en loopbaanvoorwaarden gelden. Die bijzondere stelsels blijven – volgens de tekst van het federaal regeerakkoord – bestaan voor werknemers die hier gebruik van maken. In het federaal regeerakkoord is verder bepaald dat sinds 31 januari 2025 geen nieuwe instroom meer mogelijk is in SWT. Wel zullen er nog uitzonderingen mogelijk zijn, zoals bv. omwille van medische redenen of voor ondernemingen in moeilijkheden of herstructurering met een intentieverklaring die dateert van voor 31 januari 2025.  

Over de cijfers

Dit onderzoek is gebaseerd op de werkelijke gegevens van zo’n 574.000 werknemers (arbeiders en bedienden) met een contract van onbepaalde duur, in dienst bij zo’n 44.000 werkgevers uit de private sector. De steekproef weerspiegelt de Belgische privé-arbeidsmarkt voor statuut, geslacht, leeftijd, werkregime, regio en omvang van ondernemingen.