Bijna twee op de drie zelfstandigen vinden het gemakkelijk om eigen zaak uit de grond te stampen, maar zo’n zes op tien starten zonder businessplan

Zelfstandigen kijken opvallend positief naar de toekomst van hun zaak. Meer dan 9 op de 10 zelfstandigen (91,5%) zien de komende maanden en jaren (heel) rooskleurig in, zo blijkt uit het recente onderzoek van Acerta onder zelfstandigen die het afgelopen jaar een zaak gestart zijn. De meesten hebben hun eigen zaak opgezet omdat ze eigen baas willen zijn (49,8%) of zichzelf verder willen ontplooien (48,7%). Zo’n vier op de tien (41,7%) zijn als zelfstandige begonnen om meer flexibiliteit te ervaren. Meer geld verdienen en het verzilveren van kennis en ervaring vallen net buiten de top 3, maar ze scoren beide wel hoger dan twee jaar geleden. Ook opvallend is dat één op de drie starters een nieuwe activiteit begint die niet aansluit bij zijn/haar opleiding of eerdere werkervaring.

Figuur 1: redenen om zelfstandig te worden, hoofd- en bijberoep – Graadbarometer Acerta 2024 en vgl. 2022

Bijna twee op de drie zelfstandigen (63,6%) geven aan dat ze het gemakkelijk vinden om een eigen zaak op te starten. Daarbij valt wel op dat nog altijd een minderheid van de starters – hoofd- en bijberoepers – met een businessplan aan het avontuur begint. 43% heeft zo’n plan. Dat zijn er iets meer dan twee jaar geleden, toen  was dat 40%. Van zij die met een businessplan startten, zijn er weer iets meer – 1 op de 5 – die zich lieten begeleiden om dat plan op te stellen.

Figuur 2: Starten met of zonder businessplan (hoofd- en bijberoep) - Graadbarometer Acerta 2024 en vgl. 2024 tem 2017

Els Schellens, experte Starters & Zelfstandigen bij Acerta: “Een goede voorbereiding bij de opstart van een bedrijf is cruciaal om de kansen op slagen te maximaliseren. Uiteraard moet falen nog steeds kunnen, maar een degelijk uitgewerkt plan is wel essentieel om aan het avontuur als zelfstandige te beginnen. Onder de hoofdberoepers zijn er wel wat meer die daar zo over denken en het ook zo aanpakken: van hen heeft 58,4% een businessplan, 1 op de 3 liet zich daarbij begeleiden. Toch blijft dat nog altijd een vrij laag aantal en raden we iedereen - zowel hoofd- als bijberoepers - aan om met een uitgewerkt businessplan aan een onderneming te beginnen. Bovendien is het nooit te laat om een businessplan op te stellen. Een goed businessplan helpt je om je groeipotentieel in kaart te brengen.”

Hoewel bijna twee derde van de startende zelfstandigen het (heel) eenvoudig vindt om de stap naar het ondernemerschap te zetten, ervaren zij ook hinderpalen bij de opstart van hun bedrijf. Starters blijven vooral aanlopen tegen de administratie die bij het zelfstandigenstatuut komt kijken: met 41% is ‘administratie’ afgetekend de grootste hinderpaal, meer nog dan voorheen. De eerste hindernis met een echt commercieel karakter – het vinden van klanten – komt zelfs pas op de vierde plaats.

Figuur 3: Hinderpalen voor de starter (hoofdberoep) - Graadbarometer Acerta 2024

Els Schellens: “In Vlaanderen is de drempel om een zelfstandige activiteit te starten vrij laag. En ook het Brussels Hoofdstedelijk Gewest kende een versoepeling: de vereiste van een basis bedrijfsbeheer is bijvoorbeeld vervallen. Toch is er dus een toenemende administratieve frustratie onder de starters. Die zelfs nog verder gaat, want ook ‘verzekering’, de tweede grootste hindernis, is vooral een administratieve kwestie. Beroepsaansprakelijkheid, gewaarborgd inkomen, aanvullend pensioen ... het vraagt wel wat kennis van zaken om én in orde te zijn met de wet én het verstandig aan te pakken. De zorgen bij startende zelfstandigen daaromtrent kunnen te maken hebben met een andere groeiende uitdaging: het vinden van een accountant. Dat wordt voor velen steeds moeilijker, aangezien accountant een knelpuntberoep is. 1 op de 5 starters in hoofdberoep heeft er moeite mee. Sommige accountancykantoren hebben zelfs een klantenstop ingevoerd. ”

Over de cijfers

De Graadbarometer is een tweejaarlijkse bevraging onder startende zelfstandigen. Deze vijfde editie liep van 28 maart tot 18 april 2024 en werd gehouden onder de zelfstandigen die tussen september 2022 (inclusief) en juni 2023 (inclusief) zijn gestart (een periode van 10 maanden). Er namen 952 respondenten aan deel, waarvan 55% zelfstandigen in bijberoep en 45% zelfstandigen in hoofdberoep. De respondenten komen uit de verschillende Belgische provincies en zijn actief in verschillende sectoren. De gemiddelde leeftijd van de deelnemende startende zelfstandige is 38,5 jaar.