Maatregelen voor zelfstandigen in kader van het coronavirus in 2020

Een overzicht van de steunmaatregelen in 2021 vind je hier

Zelfstandigen in hoofdberoep

• Aanvraag crisis-overbruggingsrecht
• Aanvraag heropstart-overbruggingsrecht 
• Aanvraag klassiek overbruggingsrecht
• Aanvraag corona-ouderschapsverlof 
• Aanvraag betalingsuitstel sociale bijdragen
• Aanvraag vermindering voorlopige sociale bijdragen
• Aanvraag tot vrijstelling sociale bijdragen

Zelfstandigen in bijberoep, studenten en gepensioneerden

• Aanvraag (half) crisis-overbruggingsrecht
• Aanvraag heropstart-overbruggingsrecht
• Aanvraag klassiek overbruggingsrecht
• Aanvraag corona-ouderschapsverlof
• Aanvraag betalingsuitstel sociale bijdragen
• Aanvraag vermindering voorlopige sociale bijdragen
• Aanvraag tot vrijstelling van sociale bijdragen

• Premies Vlaanderen
• Premies Brussels Hoofdstedelijk Gewest
• Premies Waals Gewest

Gedwongen sluiting

Het crisis-overbruggingsrecht wegens gedwongen sluiting liep in 2020 tot en met december. Deze uitkering geldt voor zelfstandigen die (nog steeds) onder de gedwongen sluitingsmaatregelen vallen en voor de zelfstandigen die hoofdzakelijk afhankelijk zijn van deze sectoren, waardoor ook zij hun activiteit moeten onderbreken. Ook sectoren die tijdelijk moeten sluiten ingevolge federale, regionale of provinciale maatregelen kunnen het crisis-overbruggingsrecht vragen.  

Concreet gaat het bijvoorbeeld over: 

• discotheken en dancings
• de evenementensector
• de foorkramers
• de nachtwinkels
• de shisha-bars
• de horeca
• ….

Vrijwillige sluiting

De zelfstandigen die niet onder de verplichte sluitingsmaatregelen vielen, maar toch beslisten om hun activiteit minstens 7 opeenvolgende kalenderdagen per maand te onderbreken, kunnen het overbruggingsrecht krijgen tot 31 augustus. Om recht te hebben op het crisis-overbruggingsrecht moeten zij een duidelijk oorzakelijk verband aantonen tussen de onderbreking en COVID-19 aan de hand van objectieve elementen. Bijvoorbeeld: een aanzienlijke daling van de inkomsten, daling van de reserveringen, daling van de bezettingsgraad,  stijging van het aantal annuleringen, …

Voorwaarden en bedragen

Iedere zelfstandige of helper in hoofdberoep of meewerkende echtgenoot maxi-statuut, die in België sociale bijdragen verschuldigd is, kan het overbruggingsrecht aanvragen. Ook starters in hoofdberoep komen tijdelijk in aanmerking.

Het crisis-overbruggingsrecht staat volledig los van het gewone overbruggingsrecht en wordt niet aangerekend op het aantal maanden gewone overbruggingsrecht dat je in de toekomst nog kan aanvragen.

Opgelet: er is geen overbruggingsrecht mogelijk wanneer er recht is op een vervangingsinkomen (bv. uitkering arbeidsongeschiktheid).

De uitkering bedraagt :

• 1 614,10 euro met gezinslast
• 1 291,69 euro zonder gezinslast

Voor oktober en november wordt dit bedrag verdubbeld voor:

• de zelfstandige die onder de gedwongen sluitingsmaatregelen valt
• de zelfstandige, die hoofdzakelijk (= minstens 60%) afhangt van een sector die gedwongen moet sluiten en die zijn activiteiten volledig stopzet. Bij een gedeeltelijke stopzetting behoudt men het enkele bedrag.

De dubbele uitkering bedraagt :

• 3 228,20 euro met gezinslast
• 2 583,38 euro zonder gezinslast

Je hebt gezinslast als je minstens één persoon ten laste (andere dan jezelf) hebt op je ziekenboekje.

De aanvraag

De aanvraag moet ten laatste ingediend worden op het einde van het tweede kwartaal volgend op de maand waarvoor je de aanvraag doet. Concreet:

• Oktober, november, december : aanvraag kan tot en met 30 juni 2021

Voor het crisis-overbruggingsrecht tot en met september 2020 is de aanvraagtermijn ondertussen verstreken.

Zelfstandigen die geen beroep meer kunnen doen op het crisis- of heropstart-overbruggingsrecht, kunnen eventueel een beroep doen op het klassieke overbruggingsrecht (derde pijler – gebeurtenis met economische impact).

Concreet gaat dit over :

• zelfstandigen, die zelf niet ziek zijn, maar toch in quarantaine moeten;
• zelfstandigen, die hun kinderen moeten opvangen omdat het kind of de klas in quarantaine moet of omdat de school of kinderopvang sluit
• zelfstandigen, die hun activiteit om andere COVID-19-gerelateerde redenen moeten onderbreken

Als deze zelfstandigen hun activiteit gedurende minstens 7 opeenvolgende kalenderdagen volledig moeten onderbreken, kunnen zij het klassiek overbruggingsrecht aanvragen. Deze 7 dagen moeten opeenvolgend zijn, maar mogen verspreid zijn over twee maanden.

Zelfstandigen in quarantaine moeten een quarantaine-attest voorleggen op hun naam of op naam van een persoon die op hetzelfde adres is ingeschreven. Als deze zelfstandigen echter bewust afgereisd zijn naar een land of een gebied dat zich in een rode zone bevindt op het ogenblik van vertrek, kunnen zij het overbruggingsrecht niet krijgen.

Zelfstandigen, die in quarantaine moeten omdat ze zelf ziek zijn, komen niet in aanmerking voor het overbruggingsrecht. Zij kunnen een arbeidsongeschiktheidsuitkering aanvragen bij hun ziekenfonds. 

Zelfstandigen die hun kinderen moeten opvangen, moeten een beslissing van de directie van de school of beslissing van de kinderopvang voorleggen. Het kind mag hoogstens 12 jaar zijn. Voor oudere kinderen is een uitzondering mogelijk als er voldoende gemotiveerd wordt waarom de ouder moet instaan voor de zorg voor het kind.

Daarnaast moeten ook de andere voorwaarden van het klassieke overbruggingsrecht vervuld zijn.

De uitkering bedraagt:  

In het kader van de COVID-19-crisis kon je tijdelijk ouderschapsverlof aanvragen om te zorgen voor je kinderen. Deze regeling liep van mei tot en met september 2020. De aanvraagtermijn is ondertussen verstreken.

Als je voor een bepaalde maand het corona-ouderschapsverlof gekregen hebt, terwijl je ook recht had op het overbruggingsrecht, kan je nog vragen om te verzaken aan het ouderschapsverlof ten voordele van het overbruggingsrecht. Wij betalen je in dat geval het verschil uit.

Wat moet je hier concreet voor doen?

Je moet voor 16 maart 2021 een nieuw aanvraagformulier indienen voor de maanden waarin je het overbruggingsrecht wil in de plaats van de ouderschapsuitkering. Wij zullen op basis hiervan de nodige aanpassingen doen.  

Elke zelfstandige, ongeacht de bijdragecategorie, die financiële moeilijkheden heeft door de coronacrisis, kon in 2020 betalingsuitstel vragen voor de volgende bijdragen:

• de voorlopige sociale bijdragen van de vier kwartalen van 2020
• de eindafrekeningen over 2018 die vervallen in de loop van 2020

De aanvraagtermijn is ondertussen verstreken, deze liep tot en met 14 december. 

Deze maatregel geldt niet voor reeds betaalde bijdragen. Blijven je financiële problemen duren, dan kan je ook een vrijstelling van bijdragen aanvragen , zelfs als er in eerste instantie om uitstel is gevraagd.

Tijdens het uitstel blijf je in orde voor je sociaal statuut (groeipakket, ziekteverzekering en pensioen). Ook de premie die je in 2020 betaald hebt voor je vrij aanvullend pensioen (VAPZ) blijft fiscaal aftrekbaar in 2020 ondanks het betalingsuitstel.

Je krijgt voor de betaling één jaar uitstel. Dit betekent dat:

• je de bijdrage van het eerste kwartaal 2020 of de eindafrekeningen die vervallen op 31 maart 2020 pas tegen 31 maart 2021 moet betalen;
• je de bijdrage van het tweede kwartaal 2020 of de eindafrekeningen die vervallen op 30 juni 2020 pas tegen 30 juni 2021 moet betalen.
• je de bijdrage van het derde kwartaal 2020 of de eindafrekeningen die vervallen op 30 september 2020 pas tegen 30 september 2021 moet betalen;
• je de bijdrage van het vierde kwartaal 2020 of de eindafrekeningen die vervallen op 31 december 2020 pas tegen 15 december 2021 moet betalen.

Als het je niet lukt om je sociale bijdragen te betalen tegen de uitgestelde betalingstermjin, dan kan je een afbetalingsplan vragen aan je sociaal verzekeringsfonds. Als je het afbetalingsplan stipt volgt, dan blijf je in orde met je sociale rechten. Er worden wel verhogingen aangerekend, maar daar kan je kwijtschelding van vragen eens de sociale bijdragen betaald zijn.

Als je huidige inkomsten onder de voorlopige berekeningsbasis van de sociale bijdragen liggen, kan je je voorlopige sociale bijdragen laten verminderen. Je moet dan aantonen dat je gevolgen ondervindt van het coronavirus (zoals een omzetdaling) en dat je geschatte beroepsinkomsten zich onder één van de wettelijke drempels bevinden. Meer informatie vind je hier.

Je kan je voorlopige sociale bijdragen zelf laten verminderen via Mijn Dossier in MyAcerta. 

Let wel op: als je definitieve inkomsten toch hoger zijn dan de gekozen drempel, ben je ook verhogingen verschuldigd. Je kan deze vermijden door voor het einde van dit jaar nog voldoende bij te storten.

Als je tijdelijk zware financiële problemen ondervindt door de coronacrisis, dan kan je overwegen om een vrijstelling van je sociale bijdragen aan te vragen.

Deze mogelijkheid bestaat voor zelfstandigen in hoofdberoep, student-zelfstandigen die evenveel betalen als een hoofdberoep en meewerkende echtgenoten maxi-statuut (ook als starter en primostarter). Gepensioneerde zelfstandigen kunnen eveneens vrijstelling vragen. Uitzonderlijk kunnen ook starters die nog geen 4 kwartalen actief zijn vrijstelling vragen.

De vrijstelling is mogelijk voor je gewone sociale bijdragen van 2020 en voor je eindafrekening over 2018, die vervalt in 2020. De aanvraagtermijn is één jaar. Zo kan je bv. vrijstelling vragen van 2020/1 tot en met 31 maart 2021.

Krijg je vrijstelling, dan blijf je in orde met je het groeipakket en met je ziekteverzekering, maar je verliest wel je pensioenrechten voor deze kwartalen. Om je pensioenrechten toch te behouden, heb je wel de mogelijkheid om de vrijgestelde kwartalen te betalen binnen een termijn van 5 jaar.

Ook je VAPZ-bijdragen voor 2020 zullen niet fiscaal aftrekbaar zijn als je minstens één kwartaal vrijstelling hebt in 2020. 

Ook zelfstandigen in bijberoep, studenten en gepensioneerden, die in België sociale bijdragen verschuldigd zijn, hebben recht op het overbruggingsrecht.

Hoeveel je krijgt, hangt af van je sociale bijdrage :

• Bijberoep en artikel 37 (gelijkgesteld met een bijberoep): betaal je een verplichte voorlopige bijdrage van 739,05 euro per kwartaal (berekend op het inkomen van 2017), dan krijg je het volledige overbruggingsrecht. Betaal je minder dan 739,05 euro, maar minstens 369,53 euro per kwartaal, dan krijg je de helft van de uitkering.
• Student-zelfstandige: betaal je een verplichte voorlopige bijdrage van 739,05 euro per kwartaal (berekend op het inkomen van 2017), dan krijg je het volledige overbruggingsrecht. Betaal je minder dan 739,05 euro zonder dat je vrijgesteld bent van bijdragebetaling, dan krijg je de helft van de uitkering.
• Voor gepensioneerden: heb je een pensioen en betaal je minstens 264,98 euro per kwartaal (berekend op het inkomen van 2017), dan krijg je de helft van de uitkering. Heb je nog geen pensioen, maar ben je ouder dan 65 jaar, dan kan je zowel de halve als de volledige uitkering krijgen. Betaal je een verplichte voorlopige bijdrage van 739,05 euro per kwartaal (berekend op het inkomen van 2017), dan krijg je het volledige overbruggingsrecht. Betaal je minder dan 739,05 euro, maar minstens 369,53 euro per kwartaal, dan krijg je de helft van de uitkering.

Als je voorlopige sociale bijdrage lager ligt dan bovenstaande bedragen, dan kan je het overbruggingsrecht nu nog niet krijgen. Als je definitieve bijdrage wel hoog genoeg is, dan kunnen we je het overbruggingsrecht later nog uitbetalen. Dat kan echter pas op het moment dat we de eindafrekening over 2020 opmaken, wellicht in de loop van 2022. Verwacht je dat je definitieve bijdrage wel hoog genoeg zal zijn? Doe dan zeker nu al een aanvraag.

Wanneer je het halve overbruggingsrecht krijgt en je hebt ook nog een vervangingsinkomen, dan speelt er een cumulatieplafond. De som van beide uitkeringen mag niet meer bedragen dan 1 614,10 euro per maand. Kom je boven dit plafond uit, dan wordt het overbruggingsrecht verminderd. We houden hierbij rekening met het bruto-bedrag van je vervangingsinkomen.

Bijvoorbeeld : als gepensioneerde heb je een maandelijks bruto pensioen van 1 300 euro. Daarnaast vraag je het halve overbruggingsrecht zonder kinderlast aan. Dit bedraagt 645,85 euro. De som van beide uitkeringen bedraagt 1 945,85 euro, waardoor je het plafond van 1 614,10 euro overschrijdt met 331,75 euro. Dit bedrag wordt afgetrokken van het overbruggingsrecht. Je krijgt dus nog 314,10.

De aanvraag moet ten laatste ingediend worden op het einde van het tweede kwartaal volgend op de maand waarvoor je het overbruggingsrecht aanvraagt.

Voor oktober, november en december wordt de uitkering verdubbeld voor:

• de zelfstandige die onder de gedwongen sluitingsmaatregelen valt
• de zelfstandige, die hoofdzakelijk (= minstens 60%) afhangt van een sector die gedwongen moet sluiten en die zijn activiteiten volledig stopzet. Bij een gedeeltelijke stopzetting behoudt men het enkele bedrag.

De uitkering bedraagt:

Elke zelfstandige, ongeacht de bijdragecategorie, die financiële moeilijkheden heeft door de coronacrisis, kan betalingsuitstel vragen voor de volgende bijdragen:

• de voorlopige sociale bijdragen van de vier kwartalen van 2020
• de eindafrekeningen over 2018 die vervallen in de loop van 2020

De aanvraagtermijn is ondertussen vervallen. Deze liep tot en met 14 december 2020. Deze maatregel geldt niet voor reeds betaalde bijdragen.

Je vindt hier alle info over het betalingsuitstel.

Als je huidige inkomsten onder de voorlopige berekeningsbasis van de sociale bijdragen liggen, kan je jouw voorlopige sociale bijdragen laten verminderen. Dit geldt voor zelfstandigen die gevolgen ondervinden van het coronavirus (zoals een omzetdaling) en wiens geschatte beroepsinkomsten zich onder één van de wettelijke drempels bevinden.

Aanvragen kan je via Mijn dossier in MyAcerta.

Als zelfstandige met gelijkstelling bijberoep, als student-zelfstandige of als gepensioneerde kan je in bepaalde gevallen ook een vrijstelling van je sociale bijdragen aanvragen. Zelfstandigen in bijberoep hebben deze mogelijkheid niet.

Uitzonderlijk kunnen ook starters die nog geen 4 kwartalen actief zijn vrijstelling vragen.

Deze vrijstelling is mogelijk voor de sociale bijdragen van 2020 en voor de eindafrekening van 2018, die vervalt in 2020. De aanvraagtermijn is één jaar. Zo kan je bv. voor het eerste kwartaal van 2020 een aanvraag indienen tot 31 maart 2021.

Voor de aanvraag gebruik je het aanvraagformulier van Acerta. Dit formulier mag per e-mail opgestuurd worden naar je regionaal kantoor. Het RSVZ zal jouw aanvraag vervolgens behandelen.

Zelfstandigen in bijberoep, artikel 37 en studenten komen niet in aanmerking voor het heropstart-overbruggingsrecht als zij verminderde sociale bijdragen betalen. In het heropstart-overbruggingsrecht is immers geen halve uitkering voorzien.

Maar als de voorlopige bijdrage, berekend op het inkomen van 3 jaar geleden, even hoog is als de bijdrage voor een hoofdberoep, kunnen zij het heropstart-overbruggingsrecht wel aanvragen.

Gepensioneerden, die effectief een pensioen ontvangen, komen niet in aanmerking voor het heropstart-overbruggingsrecht, ongeacht welke sociale bijdrage zij betalen.

Zelfstandigen, die ouder zijn dan 65 jaar en nog geen pensioen hebben, kunnen het heropstart-overbruggingsrecht enkel krijgen als hun voorlopige bijdragen, berekend op het inkomen van 2017, evenveel bedragen als de bijdragen voor een hoofdberoep.

Mogelijks toch recht bij de eindafrekening over 2020

Zelfstandigen met een verminderde voorlopige bijdrage (bijberoep, artikel 37, studenten, gepensioneerden zonder pensioen), hebben toch nog recht op het heropstart-overbruggingsrecht als bij de eindafrekening over het inkomen van 2020 blijkt dat er toch voldoende sociale bijdragen betaald worden. Voor deze groep is het belangrijk om nu al een aanvraag te doen.

Zelfstandigen, die niet in aanmerking komen voor het crisis- of heropstart-overbruggingsrecht, maar hun activiteit toch tijdelijk moeten stopzetten door de coronacrisis, kunnen het klassiek overbruggingsrecht aanvragen.

De voorwaarden voor het klassiek overbruggingsrecht zijn echter strenger. Zo mag er geen andere beroepsactiviteit uitgeoefend worden en er mag geen recht zijn op een vervangingsinkomen. Hierdoor komen zelfstandigen in bijberoep en gepensioneerden niet in aanmerking voor deze uitkering, ongeacht welke sociale bijdragen zij betalen.

Zelfstandigen met artikel 37 kunnen deze uitkering aanvragen als hun voorlopige bijdragen, berekend op het inkomen van 2017, minstens gelijk zijn aan de bijdragen van een hoofdberoep.

Ook zelfstandigen, die 65 jaar zijn of ouder en nog geen pensioen hebben, komen niet in aanmerking voor het klassiek overbruggingsrecht. Deze uitkering is immers maar mogelijk tot de leeftijd van 65 jaar.

Alle informatie over de regionale steunmaatregelen voor Vlaanderen, Brussel en Wallonië vind je hier.

Je kan online heel wat informatie terugvinden:

• De website van de FOD Volksgezondheid, veiligheid van de voedselketen en leefmilieu bevat meer informatie over het coronavirus zelf.
• De website van de FOD Economie bevat meer informatie over de gevolgen van het coronavirus voor ondernemingen.
• De website van de FOD Financiën bevat meer informatie over de steunmaatregelen voor bedrijfsvoorheffing, btw, personenbelasting, vennootschapsbelasting en rechtspersonenbelasting.