Langdurig zieke werknemers? Dit zijn de nieuwe maatregelen

Sinds januari 2022 kunnen werknemers instappen in een vernieuwd “Terug Naar het Werk-traject". Dit traject, dat georganiseerd wordt vanuit de ziekenfondsen, heeft tot doel om de arbeidsongeschikte personen zo snel mogelijk te ondersteunen bij het vinden van de gepaste begeleiding voor de terugkeer naar de arbeidsmarkt. Dat kan door aangepast werk, ander werk of een opleiding. Deze begeleiding wordt gecoördineerd door een “terug-naar-werk-coördinator” na een doorverwijzing door de adviserend arts of na een vraag van de persoon zelf.

In een volgende stap wil de federale regering inzetten op de responsabilisering van alle betrokken actoren: zowel werkgevers, werknemers, artsen als ziekenfondsen worden aangesproken.

Een Programmawet van eind 2021 kondigde al de responsabilisering van werkgevers aan. Zo werd een wetgevende basis ingevoerd voor een responsabiliseringsbijdrage in de vorm van een trimestriële werkgeversbijdrage ten belope van 0,625 % op de bijdrageplichtige lonen.

Wie moet die responsabiliseringsbijdrage dan betalen? Enkel werkgevers met minstens 50 werknemers waarvan het aantal werknemers dat in invaliditeit (ziekte langer dan 1 jaar) treedt substantieel hoger is dan zowel het sectorgemiddelde als het globale gemiddelde in de private sector. Er zal voor deze oefening enkel rekening gehouden worden met werknemers die minstens drie jaar aan de slag zijn in het bedrijf en jonger zijn dan 55 jaar.

Waarom moeten deze werkgevers die responsabiliseringsbijdrage betalen? Een afwijkende instroom in de invaliditeit zou een indicator zijn dat er binnen de onderneming zowel sprake is van een gebrekkige organisatie van het werk als van ontoereikende inspanningen om mensen met een aandoening terug te re-integreren.

Vanaf dit najaar zullen werkgevers via knipperlichtsignalen worden verwittigd als hun ratio ongunstig evolueert. Hierdoor kunnen ze gerichte acties ondernemen om een responsabiliseringsbijdrage te voorkomen, bijvoorbeeld inzetten op de re-integratie van de werknemers die tijdens de eerstvolgende maanden in invaliditeit dreigen terecht te komen.

De eerste responsabiliseringsbijdrages zullen wellicht vanaf 2023 geïnd worden. Hiervoor zijn nog uitvoerende KB’s nodig om onder andere de criteria vast te stellen van de bovenmaatse instroom van werknemers in invaliditeit en om bepaalde verduidelijkingen aan te brengen.

De verantwoordelijk wordt niet alleen bij de werkgever gelegd. Ook arbeidsongeschikte personen worden gewezen op hun verantwoordelijkheden wat hun re-integratie betreft. Wie langdurig ziek is en herhaaldelijk weigert om mee te werken aan hun terugkeer naar de arbeidsmarkt, riskeert vanaf 2023 een financiële sanctie.

Wie langdurig ziek is, ontvangt na 10 weken een vragenlijst vanuit het ziekenfonds om een betere inschatting te kunnen maken van de resterende arbeidscapaciteiten van de persoon in kwestie. Wie herhaaldelijk weigert om de lijst in te vullen, zal zijn ziekte-uitkering met 2,5 procent zien dalen.

In het kader van het begrotingsakkoord 2022, wil de regering ook de verplichting afschaffen voor werknemers om een ziekteattest te verstrekken aan hun werkgever voor afwezigheden van één dag of minder. Dit principe zou voor maximaal 3 afwezigheden van 1 dag per werknemer per jaar gelden.

Collectieve arbeidsovereenkomsten noch arbeidsreglementen zullen hiervan kunnen afwijken. De werknemer zal de werkgever wel op voorhand moeten informeren over de afwezigheid en meedelen op welk adres hij of zij verblijft tijdens de afwezigheid.

De andere controlemogelijkheden voor de werkgever met betrekking tot het recht op het gewaarborgd loon, zoals bijvoorbeeld het sturen van controlearts, blijven van toepassing.

De maatregel zal niet van toepassing zijn in de kleinere kmo’s en ingeval van ziekte voor langer dan één dag. De maatregel is nog niet omgezet in een wettekst, dus het blijft voorlopig onduidelijk wanneer de nieuwe maatregel in voege treedt.