Sociaal Strafwetboek in een nieuw kleedje
Het Sociaal Strafwetboek regelt hoe inbreuken tegen het arbeidsrecht en de sociale zekerheid worden vastgesteld en vervolgd, en welke strafrechtelijke of administratieve sancties kunnen worden opgelegd. Dit wetboek trad in werking op 1 juli 2011.
Op zijn laatste plenaire vergadering vóór de verkiezingen heeft de Kamer een wet goedgekeurd die het Sociaal Strafwetboek op verschillende vlakken hervormt en moderniseert. Deze wijzigingen zullen in werking treden 10 dagen na de publicatie van de wet in het Belgisch Staatsblad. We geven je, onder voorbehoud van de gepubliceerde tekst, de grote lijnen alvast mee.
Update 21 juni 2024:
De wet die het Sociaal Strafwetboek aanpast zoals hieronder beschreven, is verschenen in het Belgisch Staatsblad van 21 juni 2024. Deze aanpassingen aan het Sociaal Strafwetboek treden in werking op 1 juli 2024.
De wijzigingen die deze nieuwe wet aanbrengt aan het Sociaal Strafwetboek, zijn heel uiteenlopend:
- wijzigingen die voortvloeien uit de evaluatie van de toepassing op het terrein;
- meer coherentie in de sanctionering van de verschillende inbreuken;
- beperking van de gevangenisstraf tot de zwaarste gevallen;
- vermindering van het sanctieniveau tot een administratieve geldboete voor een aantal inbreuken;
- opheffing van de strafbaarheid van bepaalde inbreuken; en
- afstemming op de meest recente wettelijke evoluties.
We overlopen hieronder enkele in het oog springende wijzigingen, die we telkens toelichten aan de hand van enkele voorbeelden (niet-exhaustief).
Hogere boetes voor de zwaarste inbreuken
Het Sociaal Strafwetboek bepaalt, voor elke inbreuk tegen het arbeidsrecht en de sociale zekerheid, welke sanctie daarvoor kan worden opgelegd.
Het Sociaal Strafwetboek voorziet momenteel in vier sanctieniveaus waarvan er één, niveau 1, enkel bestaat uit een administratieve geldboete. De drie andere niveaus omvatten zowel een strafrechtelijke als een administratieve sanctie.
Vermenigvuldigd met de toepasbare opdeciemen (“x8” voor inbreuken gepleegd vanaf 1 januari 2017) ziet het huidige plaatje (vóór de inwerkingtreding van de wijzigingswet) er als volgt uit:
Niveau 1:
- Administratieve geldboete van 80 tot 800 euro
Niveau 2
- Administratieve geldboete van 200 tot 2.000 euro, of
- Strafrechtelijke geldboete van 400 tot 4.000 euro
Niveau 3
- Administratieve geldboete van 400 tot 4.000 euro, of
- Strafrechtelijke geldboete van 800 tot 8.000 euro
Niveau 4
- Gevangenisstraf van 6 maanden tot 3 jaar
- Administratieve geldboete van 2.400 tot 24.000 euro, of
- Strafrechtelijke geldboete van 4.800 tot 48.000 euro
Voor sommige inbreuken bepaalt het Sociaal Strafwetboek bovendien dat de geldboete moet worden vermenigvuldigd met het aantal betrokken werknemers. De vermenigvuldigde geldboete mag niet meer bedragen dan 100 x de maximumgeldboete.
De nieuwe wet die het Sociaal Strafwetboek wijzigt, verdubbelt de geldboetes van niveau 3, en verhoogt de maximumgeldboetes van niveau 4. Vanaf de inwerkingtreding van de wijzigingswet zal het plaatje er dus uitzien als volgt (met inbegrip van de opdeciemen “x8”):
Niveau 1:
- Administratieve geldboete van 80 tot 800 euro
Niveau 2
- Administratieve geldboete van 200 tot 2.000 euro, of
- Strafrechtelijke geldboete van 400 tot 4.000 euro
Niveau 3
- Administratieve geldboete van 800 tot 8.000 euro, of
- Strafrechtelijke geldboete van 1.600 tot 16.000 euro
Niveau 4
- Gevangenisstraf van 6 maanden tot 3 jaar
- Administratieve geldboete van 2.400 tot 28.000 euro, of
- Strafrechtelijke geldboete van 4.800 tot 56.000 euro
Dit betekent dat voor inbreuken van niveau 3 en 4 hogere boetes kunnen worden opgelegd vanaf de inwerkingtreding van de wijzigingswet.
Verhoging van het sanctieniveau van sommige inbreuken
Voor sommige inbreuken legt de nieuwe wet een sanctie op van een hoger niveau dan momenteel het geval is.
Voorbeelden:
- De niet-uitbetaling van het werknemersloon: van niveau 2 naar niveau 3 of 4.
- Het wetens en willens niet aangaan van een arbeidsongevallenverzekering: van niveau 3 naar niveau 4.
Verlaging van het sanctieniveau van sommige inbreuken
Voor enkele andere inbreuken legt de nieuwe wet een sanctie op van een lager niveau dan momenteel het geval is.
Voorbeelden:
- Het niet bewaren op de plaats waar het arbeidsreglement kan worden geraadpleegd, van een kopie van de deeltijdse arbeidsovereenkomst of een uittreksel hiervan: van niveau 3 naar niveau 2.
- De niet-naleving door de werkgever van de verplichting om de werknemer op voorhand te informeren over medische onderzoeken: van niveau 2 naar niveau 1.
Opheffing van de strafbaarheid van sommige inbreuken
Sommige gedragingen worden door de nieuwe wet zelfs niet langer strafrechtelijk of met een administratieve geldboete bestraft.
Voorbeelden:
- Het niet binnen 24u informeren van de inspectie van de tewerkstelling van een werknemer op zondag in de bedrijven waarvoor een koninklijk besluit kan toestaan dat werknemers 12x per jaar op zondag worden tewerkgesteld.
- De opbrengst van tuchtrechtelijke geldboeten niet aanwenden ten voordele van de werknemers.
Invoering van nieuwe sociaalrechtelijke inbreuken
De nieuwe wet voegt ook enkele nieuwe inbreuken toe aan het Sociaal Strafwetboek.
Voorbeelden:
- De niet-naleving van verplichtingen inzake glijdende uurroosters.
- De niet-toekenning of niet tijdige toekenning van eco-cheques.
Wijzigingen op het vlak van beleid en inspectie
Verder brengt de nieuwe wet ook diverse wijzigingen aan op het vlak van sociaal strafbeleid, procedures en werkwijze van de inspectie.
Voorbeelden:
- Toevoeging van sociale dumping als te bestrijden verschijnsel in het kader van het beleid tegen illegale arbeid en sociale fraude.
- Mogelijkheid voor sociaal inspecteurs om de politie in te schakelen voor toegang tot de arbeidsplaatsen en tot bewoonde ruimten.
Bron:
- Wetsontwerp houdende wijziging van het sociaal strafrecht en diverse arbeidsrechtelijke bepalingen, parl.doc. Kamer nr. 55-3914.
- Wet van 15 mei 2024 houdende wijziging van het sociaal strafrecht en diverse arbeidsrechtelijke bepalingen, BS 21 juni 2024