Zelfstandige, geboorte en adoptie

Verwacht jij een kindje? Dan heb je recht op tijd en ondersteuning na de geboorte of adoptie. In dit artikel vind je het complete overzicht van voordelen en toelagen voor zelfstandigen die net moeder of vader werden, of die uitkijken naar gezinsuitbreiding.

Het groeipakket? Dat regelt Infino! Omdat een betrouwbare partner belangrijk is, hebben we Infino gekozen als uitbetalersactor Jij ook?

Ben je een werkgever? Lees dan ons artikel over moederschapsrust voor je medewerkers.

Verwacht je een kindje? Dan heb je als zelfstandige moeder recht op moederschapsrust. Dit regel je via je ziekenfonds. Je hebt hierbij de keuze: na de bevalling blijf je even voltijds thuis of je gaat parttime aan de slag. Verlengen kan alleen om medische redenen. Vergeet niet je ziekenfonds op de hoogte te houden van wijzigingen, en meld altijd wanneer je terug aan de slag gaat.

Je bevallingsverlof vraag je best tijdig aan voor de geboorte van je kindje. Onderneem daarvoor de volgende stappen:

• Aanvraagformulier invullen. Download het aanvraagformulier bij je ziekenfonds en vul er de voorziene bevallingsdatum in, het aantal weken facultatieve bevallingsrust die je wilt opnemen en de precieze periodes waarin je die wilt opnemen. Je kunt het aantal weken facultatieve rust en de periode waarin je die plant altijd achteraf wijzigen. Breng je ziekenfonds hier echter vooraf van op de hoogte.
• Getuigschriften toevoegen. Voeg bij je aanvraagformulier een medisch getuigschrift met daarop de voorziene bevallingsdatum en of een meerling wordt verwacht.

Na de geboorte van je kind bezorg je het ziekenfonds een uittreksel van de geboorteakte of een medisch getuigschrift dat de geboorte bevestigt.

Als zelfstandige heb je recht op twaalf weken bevallingsrust, bij een meerling zijn het dertien weken. Minimum drie daarvan neem je verplicht op: één week voor de vermoedelijke bevallingsdatum en twee erna. Daarnaast heb je recht op een facultatieve bevallingsrust van maximum negen weken (tien bij een meerling), waarvan je twee weken mag inplannen voor je verplichte voorbevallingsrust. Je facultatieve nabevallingsrust neem je per zeven kalenderdagen op in de 36 weken die op de verplichte bevallingsrust volgen.

Wil je rust nemen en tegelijk jouw klanten toch niet te lang in de kou zetten? Dan mag je kiezen voor deeltijdse moederschapsrust. In dat geval doe je het in het totaal achttien weken rustiger aan, terwijl je halftijds werkt.

Moet je kindje meteen na de geboorte meer dan zeven dagen in het ziekenhuis opgenomen blijven? Dan mag je de maximumduur van je verlof verlengen met het aantal volledige weken hospitalisatie van je baby - en dit tot maximum 24 weken. De eerste zeven dagen hospitalisatie tellen hierbij niet. Hervatte jij je beroepsactiviteit halftijds tijdens je facultatieve bevallingsrust? Dan kan jij je moederschapsrust tot maximaal 48 halftijdse weken verlengen.

Naast bevallingsrust heb je na de geboorte van je kind recht op allerlei voordelen en toelagen. Sommige worden geregeld door het sociaal verzekeringsfonds, andere worden uitbetaald door het ziekenfonds. We zetten je voordelen en rechten op een rijtje.

Tijdens de periode van moederschapsrust heb je recht op een wekelijkse moederschapsuitkering van 872,87 euro voor de eerste 4 weken. Vanaf de 5e week bedraagt de uitkering 798,37 euro. Onderbreek je halftijds? Dan krijg je de helft. Je vraagt de uitkering automatisch aan als jij je ziekenfonds de papieren voor moederschapsrust bezorgt. Opgelet: om ervoor in aanmerking te komen, moet je je sociale bijdragen van het tweede en derde kwartaal voor de bevalling betaald hebben. En als beginnende zelfstandige moet je soms een wachttijd van zes maanden vervuld hebben bij je ziekenfonds.

Als kersverse zelfstandige moeder heb je onder bepaalde voorwaarden recht op 105 gratis dienstencheques voor huishoudelijke hulp (strijken, poetsen, koken …) .

Voorwaarden:

1. Aangesloten zijn als zelfstandige in hoofdberoep of meewerkende partner in het maxi-statuut. Als zelfstandige in bijberoep heb je ook recht als je minstens dezelfde bijdragen als een hoofdberoeper betaalt.
2. Bevallen zijn van een of meerdere kinderen.
3. Je beroepsactiviteiten hervatten na je moederschapsverlof.

Deze maatregel verlicht de financiële last voor de zelfstandige moeder. Voor één kwartaal word je vrijgesteld van het betalen van sociale bijdragen, terwijl je sociale rechten dezelfde blijven. Voorwaarde is wel dat je recht hebt op moederschapsrust als zelfstandige. Let wel: je VAPZ-bijdrage is niet fiscaal aftrekbaar in het jaar van de vrijstelling.

Ben je een mama die een moederschapsuitkering ontvangt? Dan krijg je bij iedere bevalling een bedrag gelijk aan 25 % van de premie in de sociale pensioenovereenkomst gestort. Daarnaast ontvang je eenmalig een bijdrage van 250 euro per pasgeborene. Van dit extraatje geniet je wanneer je een sociaal VAPZ via Acerta afneemt.

Als zelfstandige moeder krijg je ook een startbedrag voor elk kind. Deze premie, die je een duwtje in de rug geeft, is afhankelijk van de regio waar je woont.

• Woon je in Vlaanderen? Dan heb je recht op een startbedrag van 1238,78 euro.
• Ben je een aanstaande moeder die in Wallonië woont? Dan heb je recht op een startbedrag van 1 340,90 euro.
• Woon je in Brussel? Dan heb je recht op 1 340,90  euro voor je eerste kind (of het eerste kind van je echtgenoot, evenals bij een meerling) of 609,50 euro voor volgende kinderen.
• In blijde verwachting? Bij onze partner Infino duurt het aanvragen van je startbedrag slechts enkele minuten.

Elk kind heeft recht op een Groeipakket. In Vlaanderen wordt dit het Groeipakket genoemd. Meestal wordt het Groeipakket betaald aan de moeder en ontvang je de betaling op de 10^de van elke maand. Sinds de regionalisering van het Groeipakketsysteem variëren de bedragen en regels afhankelijk van de regio waarin je woont en de geboortedatum van je kinderen. Voor elk kind dat op of na 1 januari 2020 wordt geboren, wordt elke maand een basisbedrag betaald. In Vlaanderen is dat 176,66 euro per kind, in Wallonië 185,24 euro en in Brussel 182,85 euro. Naargelang je persoonlijke situatie kan je recht hebben op extra toeslagen. Heb je al een startbedrag ontvangen? Dan hoef je niets meer te doen. Infino neemt alle administratie van je over.

Ben je nog niet aangesloten bij Infino? Je kan je Groeipakket uitbetaler kiezen in Vlaanderen, Wallonië en Brussel.

* De Vlaamse overheid stelt middelen ter beschikking voor het Groeipakket. Elk kind heeft hier recht op.

* Infino is een uitbetaler van het Groeipakket. Je kiest zelf één van de vijf Vlaamse uitbetalers. Veranderen kan na 1 jaar.

Sinds 1 mei 2019 kan een zelfstandige die vader wordt een uitkering en eventueel ook gratis dienstencheques aanvragen. Hetzelfde geldt voor een zelfstandige die meeouder wordt van een kind van zijn of haar partner.

Je kan de uitkering aanvragen voor maximaal  20 volledige of 40 halve dagen. Deze moet je opnemen binnen de vier maanden na de geboorte. De uitkering bedraagt 101,50 euro per volledige dag en 50,75 euro per halve dag. Als je kiest voor maximaal 8 verlofdagen, krijg je daarnaast ook een éénmalige uitkering van 135 euro, ter compensatie van de kosten die je gemaakt hebt voor de bestelling van dienstencheques.

Om recht te hebben op deze uitkering moet je de volgende voorwaarden vervullen :

• Je bent op het moment van de geboorte aangesloten als zelfstandige in hoofdberoep of meewerkende echtgenoot maxistatuut van het tweede kwartaal voor de geboorte tot en met het kwartaal waarin de laatste dag van je geboorteverlof ligt
• Je hebt je sociale bijdragen van de twee kwartalen voor de geboorte betaald

Ben je, naast je zelfstandige activiteit, ook nog loontrekkende, ambtenaar of actief in het onderwijs? Dan heb je geen recht op het geboorteverlof als zelfstandige. Je moet je uitkering in dat geval altijd aanvragen via je statuut van loontrekkende of ambtenaar, zelfs als je minder dan 50% werkt als loontrekkende of ambtenaar (60% indien vastbenoemd in het onderwijs) of wanneer je je in een gelijkgestelde periode bevindt, bv. loopbaanonderbreking of tijdskrediet

Starters, die nog geen twee kwartalen zelfstandige waren voor de geboorte komen toch in aanmerking voor deze uitkering als zij gedurende één van deze kwartalen onderworpen waren aan een ander sociale zekerheidsstelsel. 

De aanvraag gebeurt bij het sociaal verzekeringsfonds. Deze moet je doen ten laatste in het kwartaal na de geboorte. Als het kind geboren is in de laatste maand van het kwartaal (maart, juni, september of december), dan heb je een extra maand de tijd om je aanvraag in te dienen.

Bijvoorbeeld :

• Voor een geboorte op 15 april kan je je aanvraag indienen tot en met 30 september.
• Voor een geboorte op 15 juni kan je je aanvraag indienen tot en met 31 oktober.

De adoptie van een kind geeft je recht op adoptieverlof en een adoptiepremie. Per geadopteerd kind heb je recht op een eenmalige adoptiepremie. Elke adoptieouder heeft ook recht op zes weken adoptieverlof. Er geldt ook nog een extra termijn, die beide adoptieouders onderling moeten verdelen. Vanaf 2023 bedraagt deze drie weken. Deze extra termijn wordt per twee jaar met één week opgetrokken om zo op 1 januari 2027 uit te komen op een totaal van vijf bijkomende weken.

Zelfstandigen die voor minstens 6 maanden pleegkinderen opvangen, hebben ook recht op pleegouderverlof. Hiervoor dien je een aanvraag in bij je ziekenfonds. Je krijgt gedurende maximaal zes weken een uitkering. Bovenop deze basistermijn van zes weken geldt ook nog een extra termijn, die beide pleegouders onderling moeten verdelen. Vanaf 2023 bedraagt deze drie weken. Deze extra termijn wordt per twee jaar met één week opgetrokken om zo op 1 januari 2027 uit te komen op een totaal van vijf bijkomende weken.