Moederschapsrust en borstvoedingsverlof: regels en afspraken

Een zwangerschap is altijd een heugelijke gebeurtenis, maar tegelijk steken heel wat zorgen de kop op voor zowel medewerker als werkgever. Zo heeft je medewerkster recht op een periode moederschapsrust of moederschapsverlof, en zijn er heel wat formaliteiten die je in acht moet nemen. We zetten even alle spelregels op een rij.

Ben je een zelfstandige? Lees dan ons artikel met het complete overzicht van voordelen en toelagen voor zelfstandigen die net moeder of vader werden, of die uitkijken naar gezinsuitbreiding.

Moederschapsrust is de overkoepelende term voor zwangerschapsverlof (de periode vóór de bevalling) en bevallingsverlof (de periode na de bevalling). De periode van de moederschapsrust hangt o.a. af van of je medewerker zwanger is van 1 kind of van een meerling.

Wanneer een van je medewerksters zwanger is, moet ze jou verwittigen ten laatste 7 weken voor de geplande bevallingsdatum. Je medewerker geeft je een medisch attest ter bewijs. Dit attest kan aangetekend verstuurd worden of afgegeven worden. In het tweede geval voorzie je best een bewijs van ontvangst.

Dit medisch attest en de mondelinge toelichting geven je medewerkster ontslagbescherming. Deze bescherming duurt tot een maand na de moederschapsrust. Ontsla je de medewerkster toch in deze periode? Dan ben je een vergoeding verschuldigd ter waarde van zes maanden loon én de geldende opzeggingsvergoeding.

De totale duur van de moederschapsrust bedraagt 15 weken. Deze tijd is opgesplitst in drie periodes:

• Prenatale rust, ook wel zwangerschapsverlof genoemd, van 6 weken bestaande uit:
  • Facultatieve prenatale rust: vanaf de zesde tot de eerste week voor de voorziene bevallingsdatum
  • Verplichte prenatale rust: één week voor de vermoedelijke bevallingsdatum
• Postnatale rust, ook wel bevallingsverlof genoemd, van 9 verplichte weken

Wanneer de medewerkster het werk hervat na de moederschapsrust, dan voorziet ze een attest van werkhervatting. Dit document vul je als werkgever in en vervolgens bezorgt de medewerkster dit terug aan haar ziekenfonds.

Wanneer je medewerkster in verwachting is van een meerling heeft ze recht op 19 weken moederschapsrust.  De periodes zien er dan als het volgt uit:

• Prenatale rust, ook wel zwangerschapsverlof genoemd, van 8 weken bestaande uit:
  • Facultatieve prenatale rust: vanaf de achtste tot de eerste week voor de voorziene bevallingsdatum
  • Verplichte prenatale rust: één week voor de voorziene bevallingsdatum
• Postnatale rust, ook wel bevallingsverlof genoemd, van 9 verplichte weken, met bijkomend een mogelijke verlenging van 2 weken

Wanneer de baby na de zwangerschap langer dan 7 dagen ononderbroken in het ziekenhuis moet blijven, heeft je medewerkster recht op een verlenging van de moederschapsrust. Deze verlening mag vanaf 8 dagen na de geboorte worden aangevraagd. De duur van de verlenging is gelijk aan het aantal dagen boven de 7 dagen dat de baby in het ziekenhuis moet blijven. De maximumduur van deze verlenging bedraagt 24 weken.  

Wanneer je medewerkster arbeidsongeschikt wordt vóór de prenatale rust (prenataal verlof), dan moet ze volgens de normale regels ook een medisch attest indienen. Indien de ziekte ononderbroken voortduurt tot aan de bevalling, dan spreken we over een probleemzwangerschap. Sinds 1 maart 2020 zijn dagen van arbeidsongeschiktheid wegens ziekte of ongeval gelijkgesteld met gewerkte dagen. Dit wil zeggen dat deze dagen kunnen worden overgedragen. Hierdoor is er geen reden meer om de postnatale rust te verlengen met 1 week omwille van een ononderbroken periode van ziekte in de 6 weken voor de effectieve bevallingsdatum. Deze mogelijke verlenging met 1 week is bijgevolg weggevallen.

Werkverwijdering wil zeggen dat een medewerkster haar werk tijdens de zwangerschap en/of borstvoedingsperiode volledig of gedeeltelijk moet stopzetten.

Bijvoorbeeld: wanneer in een onderneming gewerkt wordt met gevaarlijke stoffen (bv. Koolstofmonoxide-), of taken worden uitgevoerd die een risico inhouden voor de gezondheid van je zwangere medewerkster of van haar kind (bv. Handenarbeid bij grondwerk, op- en uitgravingswerk), dan heeft je medewerkster recht op werkverwijdering.

Hoe lang de werkverwijdering duurt is afhankelijk van de aard van het werk en is vastgelegd in je cao of arbeidsreglement.

Tijdens de moederschapsrust ontvangt je medewerkster geen loon, maar een uitkering van haar ziekenfonds. Dit noemt men de moederschapsuitkering. Het bedrag van de moederschapsuitkering wordt berekend op basis van het werkelijke brutoloon. De eerste 30 dagen van de moederschapsrust bedraagt de uitkering 82 % van het brutoloon. Vanaf de 31^e dag bedraagt de uitkering 75 % van het begrensde brutoloon.

Deze uitkering dient de medewerkster zelf aan te vragen bij haar ziekenfonds door een medisch attest te bezorgen.

Geeft je medewerkster na haar moederschapsrust nog borstvoeding? Dan zijn er drie systemen mogelijk:

1. Lactatieverlof: Er is nog steeds een risico in de onderneming en de werkneemster moet verplicht thuis blijven indien ze borstvoeding geeft.
2. Borstvoedingspauzes: je medewerkster gaat terug aan de slag na haar moederschapsrust, maar geeft nog borstvoeding. Indien ze dit aanvraagt, heeft ze recht op borstvoedingspauzes van een half uur of een uur, afhankelijk van het aantal gewerkte uren per dag.
3. Vrijwillig borstvoedingsverlof: een periode van onbetaald verlof waarvoor je als werkgever toestemming moet verlenen.