Werken op zon- en feestdagen

Een winkel die op zondag of een feestdag open is? Ondanks dat de arbeidswet zondagsrust verplicht en tewerkstelling op een feestdag verbiedt, zijn hier uitzonderingen op. In dit dossier verdiepen we ons in de voorwaarden om werken op zon- en feestdagen mogelijk te maken.

De arbeidswet en verschillende koninklijke besluiten formuleren afwijkingen op het verbod op zondagswerk. Denk hierbij aan de volgende situaties:

• Bepaalde werkzaamheden die niet op een andere dag kunnen uitgevoerd worden, om de normale exploitatie niet te storen (bv. toezicht bedrijfsruimte, dringende arbeid aan machines…)
• Zondagsarbeid in bepaalde bedrijven (bv. hotels, dagbladondernemingen, reisagentschappen, apotheken enz.)
• Zondagsarbeid voor kleinhandelszaken binnen een toeristisch centrum
• Beenhouwerijen, tabakswinkels enz.
• Kleinhandelszaken die hoofdzakelijk meubels verkopen en tuincentra;
• …

Afhankelijk van de afwijking kan er elke zondag gewerkt worden of slechts voor een bepaald aantal zondagen:

• Binnen een kleinhandelszaak, badplaats, luchtkuuroord of toeristisch centrum mag er zondagwerk verricht worden tot maximum 39 zondagen per kalenderjaar per werknemer.
• De tewerkstelling in kleinhandelszaken die hoofdzakelijk meubels verkopen en in tuincentra is beperkt tot 40 zondagen per jaar;
• In de distributiesector is een tewerkstelling op zondag omwille een manifestatie of een braderij mogelijk voor 6 zondagen
• …

In de situaties waarin zondagsarbeid algemeen is toegestaan, is het ook toegestaan om op een feestdag te laten werken. Wordt het zondagswerk slechts toegelaten voor een aantal zondagen of is de toelating slechts tijdelijk, dan is er een Koninklijk besluit nodig dat de duur of de frequentie van de toelating bepaalt om op feestdagen te werken.

Veel medewerkers denken dat ze dubbel betaald worden als ze werken op een zon- of feestdag, maar dit is niet het geval. Wanneer je medewerker werkt op een zon- of feestdag betaal je hem het gewone loon uit. Wel is in heel wat cao’s een loontoeslag of premie opgenomen voor werk op zon- en feestdagen.

Presteert je werknemer overuren op een zon- of feestdag, dan ben je verplicht een toeslag van 100% te betalen.

Wanneer je medewerker werkt op een zondag, heeft deze recht op onbetaalde inhaalrust. Hiervoor gelden de volgende regels:

• Wanneer je medewerker meer dan vier uur werkt op een zondag heeft hij recht op een volledige dag inhaalrust;
• Wanneer je medewerker vier uur of minder werkt op een zondag heeft hij recht op een halve dag inhaalrust;

Je werknemer moet deze inhaalrust in principe in de loop van de 6 kalenderdagen na de gewerkte zondag opnemen (tenzij je sector een afwijkende termijn bepaalt).

Heeft je werknemer gewerkt op een feestdag, dan heeft hij recht op betaalde inhaalrust. Hiervoor gelden de volgende regels:

• Wanneer je voltijdse medewerker meer dan vier uur werkt op een feestdag heeft hij recht op een volledige dag inhaalrust;
• Wanneer je voltijdse medewerker vier uur of minder werkt op een feestdag heeft hij recht op een halve dag inhaalrust;
• Wanneer je deeltijdse medewerker werkt op een feestdag heeft hij recht op inhaalrust die gelijk is aan het aantal gewerkte uren.

Deze inhaalrust moet in principe binnen de zes weken na de feestdag worden opgenomen (tenzij je sector een afwijkende termijn bepaalt).

Wanneer een feestdag valt op een zondag of inactiviteitsdag hebben je voltijdse medewerkers recht op een vervangingsdag op een gewone activiteitsdag. Deze vervangingsdag mag voor de eigenlijke feestdag vallen, maar moet opgenomen worden binnen hetzelfde kalenderjaar.

De paritaire comités kunnen deze vervangingsdagen collectief vastleggen. Gebeurt dat niet, dan kan de vervangingsdag worden vastgesteld door de ondernemingsraad, de syndicale afvaardiging of de individuele werknemers, afhankelijk van welke instanties aanwezig zijn in jouw onderneming.

Is de vervangingsdag niet collectief bepaald, dan mag iedere medewerker deze dag opnemen in onderlinge overeenkomst met jou. Is er geen akkoord op collectief of individueel niveau, dan wordt de feestdag vervangen door de eerste gewone activiteitsdag die in de onderneming op de feestdag volgt.

Voor de deeltijdse werknemers zijn de regels verschillend afhankelijk of het gaat om een deeltijdse werknemer met een vast uurrooster of een deeltijdse werknemer met een variabel uurrooster.