De AI-verordening en arbeidsorganisatie: waar moet je rekening mee houden?

Wat is een AI-systeem?

Een AI-systeem is een machinaal systeem ontworpen om met verschillende niveaus van autonomie te werken en dat, na de uitrol, aanpassingsvermogen kan vertonen en dat, voor expliciete of impliciete doelstellingen, uit de ontvangen input afleidt hoe output te genereren. Zoals voorspellingen, inhoud, aanbevelingen of beslissingen die van invloed kunnen zijn op fysieke of virtuele omgevingen. 

AI-systemen worden ingedeeld op basis van hun risiconiveau, met strengere regels naarmate het risico hoger is. Werkgevers kunnen gebruiksverantwoordelijke worden van AI-systemen en moeten daarbij specifieke verplichtingen naleven. 

Vier risiconiveaus van AI-systemen

1. Onaanvaardbaar hoog risico (verboden) 
   Deze AI-systemen zijn verboden vanaf 2 februari 2025. Voorbeelden zijn systemen die emoties afleiden op de werkplek of ‘social scoring’ toepassen. 

2. Hoog risico (strikte verplichtingen) 
   Voorbeelden zijn AI-systemen die cv’s automatisch selecteren of taken toewijzen op basis van gedrag of persoonlijke kenmerken. Vanaf 2 augustus 2026 gelden hiervoor onder andere de volgende verplichtingen: 

• Een risicobeheersingssysteem en actuele technische documentatie.

• Traceerbaarheid en transparantie van de werking. 

• Mogelijkheid tot menselijke controle. 
  Werkgevers moeten ook werknemers en sollicitanten informeren over het gebruik van dergelijke systemen en beslissingen die hiermee worden ondersteund. 

3. Laag risico 
   Denk aan chatbots of systemen die teksten of beelden genereren. Vanaf 2 augustus 2026 moet duidelijk worden gemaakt dat AI gebruikt wordt. 

4. Minimaal risico 
   Deze systemen, zoals spamfilters, zijn vrijgesteld van verplichtingen. 

AI en de arbeidsmarkt: de cijfers

De komst van AI heeft ook een impact op de manier waarop bedrijven werken en personeel inzetten. Dat blijkt uit onderzoek van Acerta: 

• 29% van de bedrijfsleiders verwacht minder personeel nodig te hebben door AI, wat een verdubbeling is ten opzichte van vorig jaar (14%). 

• Tegelijkertijd verwacht 18% van de bedrijven juist méér personeel nodig te hebben door digitalisering, een sterke stijging ten opzichte van 4% vorig jaar. 

Daarnaast zien bedrijven en werknemers AI anders: 

• Drie op de vier bedrijfsleiders stellen dat hun werknemers onvoldoende kennis hebben over AI. 

• Toch zegt 86% van de werknemers zelf goed om te kunnen gaan met AI. 

Op het gebied van opleidingen wordt vooruitgang geboekt: 

• 7 op de 10 bedrijven nemen stappen om AI-opleidingen te organiseren. 

• 27% van de bedrijven biedt nu al AI-opleidingen aan. 

• Nog eens 42% is van plan dit binnenkort te doen. 

Wat betekent dit voor jouw organisatie?

1. Identificeer jouw AI-systemen 
   Inventariseer welke AI-toepassingen je gebruikt of wilt gebruiken, en breng de bijbehorende verplichtingen in kaart. 

2. Investeer in AI-kennis 
   Zorg dat werknemers voldoende AI-geletterd zijn. Hou daarbij rekening met de technische kennis, ervaring en opleiding van de werknemers en de context waarin de AI-systemen zullen worden gebruikt. Dit kan door opleidingen te integreren in het opleidingsplan. Vanaf 2 februari 2025 moeten werkgevers maatregelen nemen om deze AI-geletterdheid te waarborgen. Gezien de grote verschillen tussen bedrijfsleiders en werknemers over hun kennis, is dit essentieel. 

3. Informeer en overleg met je team 
   Bij het gebruik van een AI-systeem met hoog risico moet je personeel en werknemersvertegenwoordigers informeren. In België geldt nu al voor bepaalde werkgevers de verplichting om overleg te plegen bij het invoeren van nieuwe technologieën, zoals AI. 

Start nu met voorbereiden

De AI-verordening heeft gevolgen voor bijna elke organisatie. Door nu te inventariseren welke AI-systemen je gebruikt (en/of zal gebruiken) en je werknemers voor te bereiden, kun je zorgen voor een soepele overgang en voldoen aan de nieuwe regels. Gezien de impact van AI op de arbeidsmarkt is het cruciaal om tijdig in te spelen op veranderende behoeften. Begin vandaag nog, zodat je niet voor verrassingen komt te staan en sancties vermijdt!