Kalender sociale verkiezingen 2024

Dit artikel is gebaseerd op de bestaande wetgeving over de sociale verkiezingen van 2020, en het advies van de NAR over de aanpassingen aan de wetgeving voor de sociale verkiezingen van 2024. De informatie in dit artikel is onder voorbehoud van deze wetswijziging.

De volgende sociale verkiezingen vinden plaats in het voorjaar van 2024 en meer bepaald in de periode van 13 tot en met 26 mei 2024. De verkiezingsprocedure zelf start in december 2023. Deze verkiezingsprocedure beslaat een periode van 150 dagen en vraagt een strikte opvolging vanuit jouw hr-departement. Maar ook nu moet al heel wat achter de schermen gebeuren. Acerta helpt je er graag bij.

Maak vandaag nog de nodige resources vrij en stel een planning op, zodat het verkiezingsproces als vanzelf verloopt. Duid een team aan dat voor de coördinatie van de sociale verkiezingen 2024 verantwoordelijk is. Zorg ervoor dat ook zij de nodige ondersteuning krijgen. Laat hen liefst deelnemen aan informatiemiddagen of een basisopleiding rond sociale verkiezingen. 

De voorbereidingen voor de sociale verkiezingen nemen twee jaar in beslag. Budgetgewijs moet je ze dan ook in rekening brengen voor het jaar 2023 én 2024. Stel daarnaast een realistische planning op: hoeveel medewerkers zijn beschikbaar voor de coördinatie, en vanaf wanneer? Heb je voldoende expertise in huis, of moet je hulp inschakelen? Ook praktische vragen rond de stembusgang (lokalen, supervisie, e-voting of stemming per brief, ... ) beantwoord je best op voorhand.

Wil jij de sociale verkiezingen probleemloos laten verlopen? Beslis voor juni 2023 of en door wie jij je laat ondersteunen. Kies best voor een partner met een ruime ervaring op vlak van sociale verkiezingen, een sterke sectorale sociaal-juridische kennis, en toegang tot de juiste modeldocumenten. En laat je begeleiden door de juiste experts: die van Acerta bijvoorbeeld. Met onze consultants en drie ondersteuningspakketten zijn je sociale verkiezingen tot in de puntjes uitgewerkt tegen de verkiezingstijd.

In de laatste maanden (oktober-november 2023) voor de eigenlijke procedure van start gaat, breng je alle administratieve en juridische formaliteiten in orde. Zo moet worden bepaald welke datum van de stembusgang zal worden voorgesteld, en moet de kieskalender in functie daarvan worden opgesteld.

De verkiezingsprocedure start daadwerkelijk 150 dagen voor de uiteindelijke verkiezing. Hierbij zijn twee specifieke sleutelmomenten:

1. datum X: de aanplakking van het bericht met onder meer de datum van de verkiezingen in je onderneming
2. datum Y: de dag van de verkiezingen in je onderneming

Best bepaal je meteen op welke dag in mei de stembusgang (dag Y) bij jou zou plaatsvinden. Om die datum definitief te kunnen vastleggen, zul je wel eerst nog sociaal overleg moeten voeren conform de wettelijke procedure. Dan tel je 150 dagen terug tot dag X-60. Die datum valt in december 2023. Voor en na dag X moet je bepaalde zaken in orde hebben, of bepaalde taken aanpakken. Enkele sleutelmomenten:

Zestig dagen voor je als werkgever de verkiezingsdatum openbaar aankondigt, bepaal je:

• je technische bedrijfseenheden (TBE): welke van je zetels zijn een zelfstandige entiteit? 
• het aantal personeelsleden per categorie ( in dienst in de TBE op die dag
• de functies en namen van leidinggevenden en kaderleden
• de datum van de aanplakking van het bericht van dag X
• de beoogde verkiezingsdatum (dag Y)

In januari 2024, meer bepaald dertig dagen vóór de start van de officiële procedure (dus op dag “X-30”), begint de occulte periode. De occulte periode is de periode gedurende dewelke je nog niet (definitief) weet welke werknemers zich kandidaat zullen stellen voor de sociale verkiezingen van 2024, terwijl deze werknemers toch al beschermd zijn tegen ontslag. Dit komt doordat de definitieve kandidatenlijsten ten laatste op de vijfendertigste dag na de officiële start van de kiesprocedure (dus op dag “X+35”) moeten worden ingediend bij de werkgever, terwijl de ontslagbescherming van deze kandidaten al gestart is op de dertigste dag vóór dag X (dag “X-30”).

Als werkgever weet je dus minstens gedurende die 65 dagen tussen dag “X-30” en dag “X+35” niet welke medewerkers op de kandidatenlijst zullen staan, aangezien de finale kandidatenlijsten in principe pas eind maart of begin april bekend zijn.

De ontslagbescherming van je medewerkers die als kandidaat worden voorgedragen, houdt in dat je deze medewerkers vanaf dag “X-30” niet meer mag ontslaan (tenzij in geval van dringende reden die vooraf door het arbeidsgerecht is aanvaard, of in geval van economische of technische reden die vooraf door het paritair comité is erkend). Ontsla je zo’n medewerker toch, dan zul je hem een zeer hoge beschermingsvergoeding moeten betalen, die kan oplopen tot ruim acht jaar loon.

Het is dus sterk afgeraden dat je een medewerker ontslaat vooraleer alle kandidaten definitief bekend zijn. Afhankelijk van wanneer de sociale verkiezingsdag in je onderneming valt, valt de start van de occulte periode in januari 2024, en het einde ervan normaal in maart of april 2024.

Eens de kandidaten bekend zijn, moet je voor deze medewerkers rekening blijven houden met de periode van ontslagbescherming:

• De kandidaten die worden verkozen als afgevaardigde of plaatsvervanger blijven beschermd tot aan de installatie van hun opvolgers bij de volgende verkiezingen (in 2028), dus gedurende ruim vier jaar. En als zij bij de sociale verkiezingen van 2028 opnieuw als kandidaat worden voorgedragen, begint voor hen een nieuwe beschermingsperiode.
• De kandidaten die niet verkozen geraken, genieten in principe van dezelfde bescherming als de gewone en plaatsvervangende personeelsafgevaardigden. Voor wie al twee keer na elkaar niet verkozen werd, is de duur van de bescherming beperkt tot twee jaar na de aanplakking van de resultaten van de sociale verkiezingen van 2024.

Let wel: Respecteer je deze ontslagbescherming niet? Dan moet jij je ontslagen medewerker een beschermingsvergoeding uitkeren die kan oplopen tot het loon van acht jaren.

Je mag werknemers tijdens de beschermingsperiode wél ontslaan wegens dringende reden (als die reden voorafgaandelijk aan het ontslag is erkend door de arbeidsrechtbank) of naar aanleiding van een economische of technische reden (als die reden voorafgaandelijk aan het ontslag is erkend door het bevoegde paritair comité).

In februari 2024, op dag X, start de eigenlijke verkiezingsperiode. Iedereen die op die dag tewerkgesteld is in je onderneming, mag in principe zijn of haar stem uitbrengen op de dag van de sociale verkiezingen in je onderneming. Dag X is ook de dag waarop je meerdere zaken bekendmaakt:

• je legt de verkiezingsdatum exact en definitief vast
• je maakt je voorlopige kieslijsten bekend
• je maakt het aantal mandaten per OR of CPBW en per personeelscategorie bekend
• je hangt de praktische regeling van de stemdag uit: uurregeling van de verkiezingen, wijze van stemmen (elektronisch of niet),  …
• je hangt de namenlijsten van het leidinggevend personeel en de kaderleden uit

Meer weten over de kiesprocedure en de kiesvoorwaarden?

In de 90 dagen tussen dag X (in februari  2024 en kiesdag Y (tussen 13 en 26 mei 2024) worden de kiezers- en kandidatenlijsten opgesteld, de kiesbureaus samengesteld, oproepingsbrieven verzonden en stembiljetten voorbereid.

• Op X+40 plak je de kandidatenlijsten van de vakbonden aan. Tegen diezelfde dag wordt per stembureau een voorzitter en plaatsvervangend voorzitter aangewezen door de OR of het CPBW. Als er geen OR of CPBW is, gebeurt de aanwijzing van de voorzitter en plaatsvervangend voorzitter door jou als werkgever in akkoord met de vakbondsafvaardiging. Is er ook geen vakbondsafvaardiging, dan gebeurt de aanwijzing van de voorzitter en plaatsvervangend voorzitter door jou in akkoord met de betrokken vakbonden (en organisaties van kaderleden).
• Tot X+47 mogen kandidaten zich van de lijst terugtrekken - als zij dit aan de werkgever melden binnen dezelfde termijn. Ook kan er tot dan klacht worden ingediend bij de werkgever tegen een kandidaat op de lijst.
• Heeft op dag X+35 niemand zich kandidaat gesteld – in geen enkele personeelscategorie? Dan kan je de sociale verkiezingen stopzetten.

Op dag Y, in mei 2024, gaan je medewerkers naar de stembus. Als werkgever stel je lokalen ter beschikking zodat ze in alle discretie kunnen kiezen. Als alternatief kun je kiezen voor e-voting (elektronisch stemmen) of stemming per brief: volg daarvoor tijdig de wettelijke voorwaarden en procedures.

Zorg er op de sociale verkiezingsdag voor dat iemand het correct verloop superviseert. Zijn de stemmen door de stembureaus geteld? Dan moet je de werknemersvertegenwoordigers en vervangers bekendmaken.

De lijsten met kandidaten moeten in maart, uiterlijk 35 dagen na dag X, doorgegeven worden. Alleen de representatieve vakbondsorganisaties ABVV, ACLVB en ACV mogen werknemers als kandidaten voor de sociale verkiezingen voordragen – op voorwaarde dat die kandidaten lid zijn van de vakbond die hen voordraagt en voldoen aan de verkiesbaarheidsvoorwaarden.

In TBE’s waar minstens 15 kaderleden werken, vormen de kaderleden een aparte personeelscategorie bij de verkiezingen van de OR. Kandidatenlijsten voor de verkiezing van de personeelsafgevaardigden die in de OR de kaderleden vertegenwoordigen kunnen ook worden ingediend door:

• de representatieve organisaties van kaderleden (het NCK);
• een “huislijst” die word ingediend door ten minste 10 % van de kaderleden van de onderneming, op voorwaarde dat het aantal ondertekenaars van de huislijst minstens 5 bedraagt als er minder dan 50 kaderleden zijn, en minstens 10 als er minder dan 100 kaderleden zijn.

Niet alle werknemers van je organisatie mogen zomaar deelnemen aan de stemming in je organisatie. Het leidinggevend personeel is alvast uitgesloten. Wie mag wel stemmen? Je medewerkers die op de verkiezingsdag minstens drie maanden in dienst zijn bij de juridische entiteit of de TBE gevormd door meerdere juridische entiteiten.

Sinds 2020 kunnen ook uitzendkrachten die bij jou aan de slag zijn, stemrecht verwerven in je onderneming, als ze aan bepaalde voorwaarden voldoen.

Verwacht wordt dat voor de sociale verkiezingen van 2024 de wetgeving op dit punt zal worden gewijzigd als volgt: de uitzendkrachten zullen stemrecht zullen hebben in de onderneming waar zij werken, als zij:

1. in de periode tussen 1 november 2023 en 31 januari 2024 hebben gewerkt bij de onderneming, en
2. in die periode minstens 32 dagen effectief hebben gewerkt bij die onderneming.

Op de kiezerslijsten staan alle werknemers en uitzendkrachten die stemgerechtigd zijn. Brengt een werknemer of uitzendkracht die niet op deze lijst staat toch een stem uit? Dan kunnen de verkiezingen ongeldig verklaard worden.

Als tussen dag X en de dag van de verkiezingen in je onderneming (dag Y):

• de meerderheid van je medewerkers van een bepaalde personeelscategorie bij een staking betrokken is, of
• als 25 % van de betrokken categorie arbeiders of bedienden tijdelijk werkloos is volgens de documenten van de RVA,

dan kunnen de kiesverrichtingen worden geschorst op verzoek van een vakbond die kandidaten kan voordragen.

De werkgever en vakbonden die kandidaten kunnen voorgedragen kunnen nochtans beslissen de verkiezingen voort te zetten. Als er geen dergelijk akkoord is, stellen zij de datum vast waarop de verkiezingsverrichtingen worden geschorst. Als die datum niet wordt vastgesteld, gaat de schorsing van start op het ogenblik dat de voorwaarden voor schorsing vervuld zijn. De schorsing neemt een einde op de dag waarop de voorwaarden voor schorsing niet meer vervuld zijn. Verwacht wordt dat het vanaf de sociale verkiezingen van 2024 mogelijk zal worden voor de werkgever om met de betrokken vakbonden een akkoord te sluiten over de einddatum van de schorsing.

De sociale verkiezingen moeten binnen de wettelijk bepaalde termijn plaatsvinden. In bepaalde omstandigheden kunnen de verkiezingen echter worden opgeschort:

• als de onderneming beslist heeft om al haar activiteiten voorgoed stop te zetten;
• als - bij gedeeltelijke sluiting van het bedrijf - het aantal tewerkgestelde werknemers na deze sluiting kleiner wordt dan het aantal nodig voor de sociale verkiezingen.

Als werkgever mag je niet zomaar over de opschorting beslissen, ook al zijn de voorwaarden ervoor vervuld. Je vraagt vooraf toestemming van de sociaal inspecteur-districtshoofd van de Algemene Directie Toezicht op Sociale Wetten. Die vraagt op zijn beurt eerst de instemming van je  ondernemingsraad of  CPBW. Bestaan die organen nog niet? Dan wendt hij zich tot de werkgever en de vakbondsafvaardiging voor toestemming.

Is de opschorting toegelaten, dan mag die in geen geval de periode van één jaar overschrijden. De raad of het bestaande comité blijft gedurende die periode in werking. De personeelsafgevaardigden en de kandidaten blijven gedurende dezelfde periode de ontslagbescherming genieten.

Acerta verzamelde de zes meest gestelde vragen in een handige en heldere gids. Zo ontdek je het hoe, wat en waarom van sociale verkiezingen en ga je tijdig en goed voorbereid de stembusgang tegemoet.

Goed voorbereid en zelfverzekerd naar de sociale verkiezingen toe werken? Schrijf jezelf en je betrokken medewerkers in voor een basisopleiding sociale verkiezingen.

Wil je zeker zijn dat je elke stap van de voorbereidingen correct zet? We staan voor je klaar.

Weten waarmee je rekening moet houden bij je eerste sociale verkiezingen? Een leidraad krijgen om de voorbereiding vlekkeloos en volgens het boekje te laten verlopen? Volg onze open opleiding sociale verkiezingen. Of vraag naar een training in je bedrijf.